Niewinni - Ioana Pârvulescu

Premiera: 18 lipca 2019

Ioana Pârvulescu, Niewinni, przełożyła Joanna Kornaś-Warwas, Wydawnictwo EMG, Kraków 2019

Powojenna Rumunia, Siedmiogród, Braszów. Idylliczna kraina dzieciństwa, w którą wdziera się komunizm, a pamięć wielokulturowej i wielojęzycznej Europy Środkowej przechowywana jest jedynie w opowieściach rodziców i dziadków. Wielopokoleniowy dom i jego tajemnice, wypełniane wyobraźnią dzieci. Przygody przeżywane wraz z bohaterami Verne’a i Maya. Próba zachowania niewinnego zdziwienia i naiwności w świecie, który już nigdy nie będzie synonimem trwałości i bezpieczeństwa.

W starym, prawdopodobnie siedemnastowiecznym domu zamieszkuje ośmioro dorosłych i czworo dzieci. Dom z ulicy Majakowskiego (dawnej i przyszłej ulicy Świętego Jana) nie jest dla Any zwykłym domem. Jest całym światem. Przechowuje opowieści sprzed wojny, jest sceną przygód, które spotykają mieszkańców, martwi się o każdego z nich, a dla bohaterki jest także przyjacielem i nauczycielem, skrywającym wiele tajemnic z przeszłości. Dlatego kiedy Ana go rysuje, dom staje się człowiekiem z oczami w miejsce okien i ustami w miejsce drzwi.

Wydarzenia, o których będzie tu mowa, działy się w innym świecie – tak rozpoczyna swoją powieść Ioana Pârvulescu, głosem najmłodszej z bohaterek, Any. Rzeczywiście. Jest to świat bez telefonów komórkowych, Internetu, laptopów i tabletów, w którym dzieci wymyślają gry i historie, korzystając z własnej wyobraźni, często zainspirowane przekazami rodzinnymi, lekturami i filmami. Ten „inny świat” to również rozlewające się wokół szaleństwo komunizmu, przed którym dzieci są chronione przez dorosłych historiami sprzed wojny, próbą zachowania i ocalenia tradycji w nowym, niezrozumiałym świecie.

Mój świat był prosty i powtarzalny, nie wywołując znudzenia. Ktoś później powiedział mi, że to jest właśnie definicja Raju.

Ioana Pârvulescu (ur. 1960 w Braszowie) jest powieściopisarką, eseistką, publicystką, krytyczką literatury i profesorką na Uniwersytecie Bukareszteńskim, gdzie wykłada literaturę rumuńską na Wydziale Filologicznym. Pełni również funkcję redaktorki w czasopiśmie „România literară”. Zapoczątkowała i przez ponad dziesięć lat koordynowała w Wydawnictwie Humanitas kolekcję literatury światowej „Cartea de pe noptieră”. Za debiutancką powieść Viaţa începe vineri (Życie zaczyna się w piątek, tłum. Karolina Brykner, Tomasz Klimkowski, Kraków 2016) otrzymała w 2013 roku Nagrodę Literacką Unii Europejskiej. 

Powieść Niewinni została uhonorowana w 2017 roku „Nagrodą Licealistów dla najukochańszej książki roku 2016” podczas piątej edycji FILIT – Festiwalu Literatury i Przekładu w Jassach. Nagrodę przyznaje jury złożone z licealistów wybranych przez nauczycieli języka rumuńskiego i literatury w Jassach. 

Fragment powieści:

Wszyscy dorośli w domu twierdzili, że masz tyle ludzkich wcieleń, ile znasz języków, i wszyscy mieli co najmniej trzy lub cztery wcielenia, ponieważ znali różne języki, a rumuński, niemiecki i węgierski pojawiały się w repertuarze wszystkich. Licząc w ten sposób, nasz dom mieścił około trzydziestu ludzkich istnień. (…)

– Pewnego dnia Bóg wziął w obroty Adama i Ewę, którzy byli jedynymi ludźmi w rajskim ogrodzie.

– W jakim języku rozmawiali? – zapytałam, bo chciałam się nauczyć tego języka przed wszystkimi innymi.

 – W języku Raju – powiedział Gyuri spokojnie. – Wszystkie znajdujące się tam istoty, w tym wąż z nogami, posługiwały się nim bardzo dobrze już od dnia stworzenia. Nie od urodzenia, bo zostały stworzone, a nie zrodzone.

– Jak to wąż z nogami? Co masz na myśli? – przerwałam mu.

– Dopiero po tym, jak uczynił zło, wąż został zmuszony do czołgania się, wcześniej chodził tak samo jak wszyscy ludzie, na dwóch nogach. W Edenie na samym środku rosło wielkie drzewo poznania dobra i zła. I Bóg zabronił Adamowi i Ewie kosztować jego owoców. Zapomniałem powiedzieć, że Adam i Ewa chodzili po ogrodzie nago i zupełnie się tego nie wstydzili, ponieważ nie byli świadomi swoich ciał, to znaczy ich ciała jeszcze nie weszły we własne życie. Wąż zbliżył się do Ewy i zaczął ją kusić, Ewa już wtedy lubiła wszystko, co się świeci, a wąż połyskiwał kolorowymi łuskami w łagodnym słońcu ogrodu...

– Zabranego przez komunistów – wtrąciła Dina, która przejęła to z opowiadań babci.

Niewinni

Ioana Pârvulescu

Seria: Z głową, tom II

Tłumaczenie: Joanna Kornaś-Warwas

Wydawnictwo EMG, Kraków 2019

ISBN 978-83-63464-22-6

Oprawa miękka ze skrzydełkami

str. 240