Przez odwróconą lornetkę. Nasze rozmowy z pisarzami - pod red. Katarzyny Plichty-Szwarc i Agnieszki Goszczyckiej
Autor recenzji: Piotr Goszczycki
Rozmowy Książek pod Lupą
„Przez odwróconą lornetkę” to elegancka książka z wywiadami. Tak można by rzec najogólniej. Książka ta to efekt cotygodniowych rozmów Niezależnej Audycji Radiowej „Książki pod Lupą” z niezwykłymi pisarzami. W cyklu „Książek pod Lupą” możemy posłuchać, co pisarze mają do powiedzenia…
Nie jest trudno znaleźć dobrą książkę czy dobrego autora, ale redakcja „Książek pod Lupą”, pod przewodnictwem Katarzyny Plichty-Szwarc i Agnieszki Goszczyckiej , postanowiła rozmawiać z bardzo dobrymi pisarzami, którzy wydali niejedną dobrą książkę. Istotnym problemem rozmowy z takim człowiekiem jest nie sama rozmowa, ale jej długość. Przy tak fascynujących osobowościach dyskusja może trwać godzinami, a uzyskany materiał może posłużyć na wywiad rzekę. Właśnie w długości emitowanego materiału tkwi cały paradoks: aby ująć cały sens zagadnień zaledwie w 10 minutach emitowanej audycji. Jest to kolejna niezwykłość tej książki. Z bogatej historii publikacji „Książek pod Lupą” wybrać kilkunastu dobrych pisarzy. Kogo uszczęśliwić, kogo przeprosić, komu wytłumaczyć?
„Przez odwróconą lornetkę” to przepisane dziesięciominutowe rozmowy. W tym miejscu należą się wyrazy szacunku firmie Script Hunters, która zajęła się oprawą graficzną i redakcyjną. Chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden istotny element zawarty przy przekazywaniu treści. Mianowicie, gdy człowiek mówi na scenie ma okazję gestykulować. Siedzący naprzeciw widzowie rozumieją to; mówca ma tę możliwość „nie mówić wszystkiego”, lecz zaakcentować to gestem bądź mimiką. W przypadku wypowiedzi emitowanej w radio jest trudniej. Mówca nie może gestykulować, żeby zostać zrozumianym. Ma tylko mowę, a ogólny sens swojej wypowiedzi musi do końca wyartykułować. W słowie pisanym jest jeszcze inaczej, istnieje bowiem duża różnica pomiędzy teksem „napisanym” a „mówionym na żywo”, odbieranym za pomocą oczu i słuchu. Na początku była obawa: pisarze są genialni w słowie pisanym, ale w rozmowach mogą być gadułami i mówić bez sensu godzinami. Oczywiście, tylko teoretyzuję, a moje obawy zostały rozwiane po przeczytaniu pierwszego wywiadu.
W rozmowach „Książek pod Lupą” udział wzięli: Kazimierz Orłoś, Eustachy Rylski, Jerzy Górzański, Marek Nowakowski, Józef Baran, Anna Piwkowska, Maria Jentys-Borelowska, Bohdan Zadura, Janusz Kukuła, Mariusz Szczygieł, Jacek Hugo-Bader, Aleksander Kaczorowski, Andrzej Mularczyk, Piotr Matywiecki, Tadeusz Sobolewski, Małgorzata Gutowska-Adamczyk, Anna Onichimowska oraz Jacek Cygan.
Jak trafnie zauważono na spotkaniu promocyjnym książki „Przez odwróconą lornetkę” - rozmowa jest niezwykle ulotna. Można jej wysłuchać i… zapomnieć. Rozmowę można nagrać na nośnik CD, ale trzeba mieć na czym to odtworzyć. Książka po prostu jest. Można do niej wrócić w dowolnej chwili, można się wywiadami delektować, aby nie uleciało żadne ważne słowo, jakie wypowiadają Ci niezwykli pisarze. W rozmowach tych każdy z wyżej wymienionych pisarzy nawiązuje do życia. Zdradza tajemnicę, rozwiązuje zagadkę. Pytania zadawane przez redakcję „Książek pod Lupą” są przemyślane w ten sposób, aby dziesięć minut audycji przedstawiło autora i jednocześnie zachęciło do sięgnięcia do jakiejkolwiek (a zwłaszcza najnowszej) jego książki. Gdybyśmy chcieli ująć rozmówców w jakiejkolwiek kategorii, szybko się okaże, że reprezentują oni cały przekrój literackiej górnej półki. Porównania ich mogą być chybione, ponieważ nie da się jedną linijką zmierzyć dokonań Marka Nowakowskiego z wierszami Jacka Cygana czy scenariuszem Andrzeja Mularczyka. Dodatkowym atutem są fotografie wszystkich pisarzy. To spojrzenie artystyczne i dokumentalne w połączeniu z podpisem ma wielką wartość i doskonale prezentuje się w książce, w której najważniejsze są szczere rozmowy.
Rozmowy na temat życia, literatury wraz z elementami autobiograficznymi zawarte na kilku stronach zbyt wiele nie zdradzają o pisarzu, a jedynie zachęcają. „Przez odwróconą lornetkę” jest książką, po którą będzie można niejednokrotnie sięgnąć. Warto wiedzieć.
„Przez odwróconą lornetkę. Nasze rozmowy z pisarzami”, Wyd. Ośrodek Kultury Ochoty, Warszawa 2013