Wśród ukrytych, wśród oszustów - Margaret Peterson Haddix
W cieniu strachu...
Margaret Peterson Haddix to amerykańska pisarka, wielokrotnie nagradzana autorka powieści dla młodzieży, zwłaszcza z pogranicza fantastyki. Książka „Wśród ukrytych. Wśród oszustów” otwiera cykl siedmiu powieści z serii „Dzieci cienie”, poświęconej życiu najmłodszych – nielegalnych mieszkańców fikcyjnego państwa, w którym totalitarny ustrój ogranicza liczbę narodzin. Powołując się na malejące zasoby żywności, rząd ustanawia, iż w żadnej rodzinie nie może urodzić się więcej niż dwoje dzieci. Wiadomo, że z różnych przyczyn one jednak się rodzą wśród bogatych, jak i tych najbiedniejszych. Jednak Policja Populacyjna jest nieubłagana. Podsłuchuje, rewiduje, sprawdza i notorycznie kontroluje wszystkich, którzy wydają się podejrzani. Naruszenie prawa grozi karą, dla trzecich dzieci oznacza śmierć. Bo one nie mają prawa, by żyć.
Rodziny, które decydują się na trzecie dziecko, skazują je na życie w cieniu, notorycznym ukryciu przed światem. Luke Garner też jest takim dzieckiem. Urodził się w biednej rodzinie farmerów, ma dwóch braci, kochających i wystraszonych rodziców. Nikt poza nimi nie wie o istnieniu Luke’a. Jego jedyny kontakt ze światem ogranicza się do pobytu na podwórzu, obok domu. Z czasem jednak i ta przyjemność zostaje chłopcu odebrana. Kiedy policja wzmaga czujność, dziecko zamieszkuje na strychu, by nie wzbudzać podejrzeń, nawet nie siada przy stole ze swoją rodziną. Jest nielegalne, więc nie może w żaden sposób zdradzić swojej obecności. Chodzi po domu przy zgaszonym świetle, ogląda świat przez kanał wentylacyjny. Żyje jak cień i powoli ma tego dość. Nie chce już się ukrywać, znać życie jedynie z książek, które podsuwa mu ukochana mama. Któregoś dnia, bystry Luke dostrzega w jednym z bogatych domów sylwetkę dziecka. Pojmuje, że i tam mieszka jakiś inny cień. Pełen strachu, ale i ciekawości, postanawia poznać je bliżej. Okazuje się, że po sąsiedzku mieszka Jen – dziewczynka notabli, córka oficera Policji Populacyjnej.
Luke zaczyna rozumieć, że nie jest jedynym, pozbawionym praw człowiekiem. Dzięki Jen poznaje inne życie: smak chipsów i coli, których w domu z powodu biedy nigdy nie było, widzi komputer i całkiem inne, niedostępne dla niego rzeczy. Jen żyje w ukryciu, jednak poziom jej życia jest zupełnie inny. Dziewczynka za pomocą tajnego czatu kontaktuje się z innymi „trzecimi” i okazuje się, że jest ich bardzo wielu.
Jednak to, co najbardziej imponuje chłopcu, to odwaga Jen. Mimo możliwości życia na fałszywym dowodzie tożsamości, który oferuje jej sytuowany ojciec, dziewczynka odmawia. Chce żyć legalnie i bez strachu. Organizuje pikietę i wraz z innymi „trzecimi” pragnie przeciwstawić się absurdalnym zarządzeniom władzy. Luke nie bierze w tym udziału, zwyczajnie się boi. Ten strach daje mu siłę do przetrwania, ale i coraz bardziej zniewala. Kiedy dowiaduje się o brutalnej śmierci dziewczynki, Luke zmienia się. Nie chce dalej żyć w ukryciu. Wie jednak, że każda decyzja, którą podejmie, będzie nieodwracalna w skutkach.
„Wśród ukrytych…” - to antyutopijna powieść dla nastolatków, bardzo sugestywna, miejscami straszna, ale i ciekawa. Z zapartym tchem śledzić można losy nielegalnych dzieci. Akcja rozwija się w szybkim tempie, fabuła jest zaskakująca, język plastyczny, a bohaterowie ciekawie zarysowani. Te wszystkie elementy, w połączeniu z wartką narracją sprawiają, że książkę, choć absurdalną, bliską horroru, czyta się z zaciekawieniem. Fikcyjny świat Haddix jest bardzo realistyczny, konsekwentny, choć malowany ciemnymi barwami. Autorka podkreśla rolę prawa do życia i wolności. Odebranie tych praw, zwłaszcza dzieciom, przeraża i dlatego też tym bardziej wyrażone jest jakby głośniej, i o wiele bardziej emocjonalnie.
Młodzi miłośnicy książek o niezwykłym, wykreowanym i pozbawionym złudzeń świecie, nie będą zawiedzeni.
Agnieszka Lange
Margaret Peterson Haddix, Wśród ukrytych, wśród oszustów, przeł. Małgorzata Kaczarowska, Wydawnictwo Jaguar, Warszawa 2011.