Wszystko co możliwe - Marta Fox
Autor recenzji: Piotr Goszczycki
Wszystkie warianty możliwości
W najnowszym tomie Marty Fox Wszystko co niemożliwe Autorka prezentuje utwory z czterech książek, głównie wcześniejszych. Wiersze te wybrane i przetłumaczone są na język angielski przez Annę Gąsienicę Byrcyn. Ten dwujęzyczny wybór to doskonała okazja, aby dostrzec twórczość Marty Fox. Wśród wariantów tematycznych możemy znaleźć odpowiedź na pytania, które zawsze nurtowały: uczucia. Fox proponuje dopisać swoją wizję bezpieczeństwa, bólu, wstydu i nagości. Wśród zaprezentowanych wierszy na moją uwagę zasługuje:
Może kiedyś zruzumiem
dlaczego nagle zrezygnowaliśmy
z dystansu wyznaczonego
rondem mojego kapelusza
i zbliżyliśmy się na niebezpieczną
odległość trzech milimetrów
(może kiedyś)
To tylko jeden z wariantów możliwości. Dla Poetki, która zawodowo zajmuje się dziennikarstwem, problemami młodzieży we współczesnym świecie, w którym istotną rolę zajmują właśnie uczucia, powinno dostrzec się jeszcze słowa kierowane do drugiej (jakże istotnej) osoby. Wśród wielu wierszy Marty Fox pojawiają się pytania, w których czytelnik postawiony jest nie jedno obrazową odpowiedzią. Odpowiedź ta, nie jednokrotnie może przysworzyć problemów. Wszystko to (jak w wierszu tytułowym) daje do myślenia:
Bądź dzielny Oddychaj
Przecież wiesz że nie chcesz
wrócić do miejsca gdzie wydarzyło
się wszystko co niemożliwe
(***)
To kolejny z wariantów możliwości jakie daje lektura wyboru wierszy Marty Fox. Tychże możliwości jest oczywiście nieskończenie wiele, a ja przede wszystkim chciałbym przedstawić najważniejsze z nich. Autorka tomu Rozmowy z Miró (2011) jest podwójną stypendystką Ministrerstwa Kultury, oraz uczestniczyła we franckfurckich targach książki. Za książkę Coraz mniej milczenia. O dramatach dzieciństwa bez tabu otrzymała w roku 2004 honorowe odznaczenie w postaci Złotego telefonu. Jest to wyróżnienie „niebieskiej linii” przyznane przez Ogólnopolskie Pogotowie do Walki z Przemocą w Rodzinie.
Bardzo bogata bibliografia Marty Fox to przedew szystkim powieści dla dojrzewającej młodzieży, ale i też eseje, felietony. Wśród nich jest 7 książek dla dorosłych, z czego kilka z nich doczekały się już potrójnych wydań. Potrójnego wznowienia doczekała się książka o Wisławie Szymborskiej piewotnie wydana w 1996: Zdarzyć się mogło. Zdarzyć się musiało. Z Wisławą Szymborską spotkanie w wierszu. Do bibliografii należy również zaliczyć książkę o grupie poetów Wspólność, która została wydana w 1998 roku: Ogrodnicy północy. Poetów portret potrójny. Jej książki poetyckie ukazują się dość rzadko, a ukazanie ich w wyborze dzieje się po raz pierwszy. Kolejną ważną możliwością w twórczości Marty Fox jest filozofia, na którą warto zwrócić uwagę:
Teraz u kresu mojej drogi wiem mniej niż kiedykolwiek
więc piszę do Pana by podzielić się pytaniami jak okruchami chleba
Czym była jego wolność czy wyborem terminu śmierci
Czym była jego szlachetność czy tylko odwagą czy pogardą
(103 list Edith Stein do Romana Ingardena)
Oprócz wierszy filozoficznych, nie dających się zaszufladkować, istnieje jeszcze nie jedna możliwość. To utwory podróżnicze, w których filozofia drogi żelaznej miesza się z uczuciami. Jest to o tyle ważne, ponieważ temat drogi (kolei) jest powszechnie mało znany, a co za tym idzie – trudny:
Czekaliśmy. Pociągi przyjeżdżały.
Na co czekamy? – zapytałam.
Na nas – odpowiedziałeś spokojnie.
Jak to na nas? – zdziwiłam się.
Przecież my jesteśmy. Stoimy na peronie.
A jeśli nas nie ma? – wystraszyłam się –
To kim są Ci, którzy czekają?
A jeśli jesteśmy – to kto wysiądzie z pociągu?
( A może sen)
Czym zatem jest tom wszystko co niemożliwe, wiersze wybrane Marty Fox? W tym przypadku reklamą, że warto poszperać w antykwariatach w księgarniach – tylko po to, aby dostrzeć pełną galerię emocji, jakie przez lata serwuje czytelnikom Autorka tomu Chcę być chłopcem jak mój ojciec z roku 1994, którego kilka wierszy jest zaprezentowanych w niniejszym wyborze. Wówczas niemożliwe stanie się możliwe.