Niesformatowani – Katarzyna Bielas
Dwadzieścia nietuzinkowych osobowości. Wspólnych i osobnych, niepowtarzalnych i typowych, pokornych i zbuntowanych. Wszystkie zaś opakowane w formę przepysznego wywiadu najwyżej próby, kuszą ciekawością życia i motywami dokonywanych wyborów, by w końcu skłonić nas czytelników do filozoficzno-egzystencjalnej refleksji. I lepsze to chwilami niż dobrze napisana powieść.
Książka ta bowiem, będąca zbiorem dwudziestu wywiadów z ludźmi z szeroko pojętej kultury, nosi w sobie niezwykłą dynamikę. Kipi emocjami, które jednak dalekie są od sensacji. Poraża spontanicznością, którą stereotypy w myśleniu o publicznych rozmowach, kazałyby raczej odrzucić. A i pięknie zderza ze sobą bohaterów, różniących się zresztą, jak chciała autorka: wiekiem, zawodem, dorobkiem, religią, filozofią, stylem życia, poglądami, relacjami ze światem, orientacją seksualną, rodzajem dyskomfortu czy opresji z jakimi się zmagają i płcią. Kim są zatem jej bohaterowie? Najczęściej to różnej maści artyści: aktorzy, muzycy, filmowcy, literaci, performersi, ale pośród nich znajdzie się i pani profesor literatury jak i osoby zaangażowane społeczno-politycznie. By tylko wymienić: Marka Kondrata, Małgorzatę Braunek, Wojciecha Waglewskiego, Lecha Janerkę Sławomira Idziaka, Hannę Krall, Artura Żmijewskiego i w końcu Marię Janion czy Kazimierę Szczukę.
Ot, interesujący ludzie o jeszcze bardziej frapujących życiorysach, którzy postanowili ciekawie żyć. Ale rozmowa z nimi mogłaby się okazać całkowitym niewypałem, gdyby nie przygotowanie dziennikarza. Goście Katarzyny Bielas reprezentują bowiem nieco odmienny poziom intelektualny niż pop-gwiazdki z poczytnych magazynów, stąd też wiadomo, że konwersacja powinna przebiegać inaczej. Redaktorka jednak, zdając sobie sprawę z tego, kogo zaprosiła do dysputy – wychodzi z tej kwestii obronną ręką. Ba, chwilami nawet zachwyca! Solidnie przygotowane pytania będące efektem dużo głębszych poszukiwań na temat rozmówców niż zbiór tabloidowych plotek – doprawdy robią wrażenie. Ponadto przeplecione krótszymi, acz błyskotliwymi zapytaniami o kondycję światopoglądową przepytywanego człowieka – zabierają czytelnika w fascynującą podróż po ludzkich myślach, odczuciach i pragnieniach kanalizowanych najczęściej przez sztukę.
Wywiady też ani przez chwilę nie nudzą, bo nie dość, że dostarczają ciekawych spostrzeżeń o życiu i twórczości poszczególnych osób, to pełne są rozmaitych anegdotek. Najlepiej pod tym względem wypada pogadanka z Lechem Janerką pod zabawnym już tytułem: Lesław nadajesz się na dancingi. Jednak warto także dowiedzieć się, gdzie Marek Kondrat złapał łączność z gruntem, dlaczego Kazimiera Szczuka bała się ojca, co prof. Maria Janion myśli o stereotypie Matki Polki, czym jest kicz dla Hanny Krall, czy jak Osjan wpłynął na Wojciecha Waglewskiego i jego muzykę. I przede wszystkim nie kierować się kategorią aktualności opisywanych wydarzeń. Bo dobra kultura i zajmujące refleksje o świecie bywają ponadczasowe.
Kamila Kasprzak
