Dziennik Helgi - Helga Weissova
Autorka recenzji: Irmina Kosmala
Świadectwo dziewczynki o życiu w obozach koncentracyjnych
W pobliżu źródła umieram z pragnienia,
Pałam płomieniem, zębem o ząb dzwonię,
Kraj mój w daleką krainę się zmienia,
Marznę przy ogniu, który obok płonie…
François Villon
Dziennik czasu okupacji Helgi Weissovej to niezwykłe zapiski z siedmiu lat wojny, spisane wprawną ręką dziewczynki, której udało się przeżyć obozowe piekło.
Narratorka rozpoczyna swą opowieść w chwili ogłoszenia mobilizacji w Czechosłowacji, a zatem w roku 1938 r., na ile to możliwe – oczami ośmioletniego dziecka – przedstawia okupację tego kraju, koszmar życia w strachu przed wywózką do obozów pracy, przed deportacją z rodzimego miasta Terezina. W końcu skrupulatnie i bardzo dojrzale opisuje tułaczkę po obozach – aż do wyzwolenia, którego doczekała w obozie w Mauthausen.
Początkowe wydarzenia zapisuje autorka w retrospektywie, jednak ostatecznie sytuuje je w czasie teraźniejszym, co czyni opowieści jeszcze dosadniejszymi, jakby rozgrywały się przed chwilą, niemal na naszych oczach. Dzięki temu świadomemu literackiemu zabiegowi chce sprawić, aby ów dziennik stanowił swego rodzaju dokument – świadectwo czasów.
Młodziutka narratorka, a zarazem bohaterka i autorka niniejszych zapisków - oprowadza nas po swym ukochanym mieście Terezinie, które w pewnym momencie stało się dla Żydów gettem – „miastem za kratami”. Początkowo wraz z ojcem i matką trafili do dobrego – jak się później okazało – najlepszego – z obozów, w którym spędzili kilka lat. To właśnie tam Helga postanowiła pisać dziennik na pojedynczych kartkach papieru, których nie numerowała i nie opatrywała datami. Utrudniło to poważnie późniejsze złożenie poszczególnych wyimków w całościową narrację.
Każde większe wydarzenie, jak np. koncert w koszarach, lekcje, czy transport polskich dzieci (29 sierpnia 1943), które przybyły do Terezina w strasznym stanie – uwiecznia na kartach swego dziennika również rysunkami. Stanowiąc równie mocne świadectwo czasów totalitarnych, zostały one dołączone do tych wstrząsających zapisów.
Dziennik Helgi przetrwał, ponieważ tuż przed wywózką do KL Auschwitz-Birekenau, powierzy go wraz z rysunkami wujowi, zatrudnionemu w administracji getta. Po wojnie, gdy je odzyska, opisze dalsze losy swoje i matki, aż do szczęśliwego powrotu do Pragi w maju 1945 r.
Dzięki zamieszczonemu w ostatniej części książki wywiadzie z Helgą Hoškovą-Weissovą, dowiemy się o dalszych losach tej niezwykłej kobiety.
-----------
Już dziś zachęcamy do zapoznania się z kolejnymi fragmentami „Dziennika Helgi”.
Wszystkie udostępnione przez wydawnictwo Insignis fragmenty znajdują się pod poniższym linkiem:
http://www.youtube.com/playlist?list=PLhYIuNPTCCfarg3zG2y_i51huzvGrDbwe