Raje utracone - Eric-Emmanuel Schmitt
Autorka recenzji: A.B. Lagandre
TOM I: PODRÓŻ PRZEZ CZAS
Éric-Emmanuel Schmitt rozpoczął faraoński projekt pod nazwą: RAJE UTRACONE . Pierwszy tom "Podróż przez czas" przedstawia scenę: obfitą i ekscytującą podróż do serca ludzkiej historii. Osiem tysięcy lat do opowiedzenia, koncentrując się na kluczowych okresach, bogatych w wiedzę (Historia, sposób życia, ewolucja nauki i wiedzy, wiedza encyklopedyczna, sztuka). "Podróż przez czas" opowiada ludzkie historie poprzez postać Noama, bohatera tej powieści i otwiera, zaskakująco na nasze czasy, w Bejrucie w Libanie. "Osiem miliardów ludzi zamieszkuje teraz Ziemię! Osiem miliardów ludzi pompuje benzynę, gaz, jeździ samochodami, jeździ pociągami, podróżuje samolotem, zużywa energię elektryczną. Osiem miliardów ludzi rzuca plastikowe torby, które robią kupę na krajobrazach i kalają oceany. Osiem miliardów ludzi rozszerza przestrzeń miejską, zmniejszając przestrzeń roślin. Osiem miliardów ludzi prosi o żywność, gdy kończy się bezkrwawa ziemia. (...) Osiem miliardów ludzi myśli tylko o swoich zyskach, tylko o swoich przyjemnościach. Osiem miliardów ludzi nie chce niczego zmieniać, podczas gdy wszystko się zmienia. Konsumpcjonizm, kult zysku, gorączkowy podbój nowych rynków, wolny handel spowodowały szkodliwy bulgot". Noam, nieśmiertelny, ten, który przekracza wieki, odkrywa ze zdumieniem i przerażeniem nasz świat... Świat, który jest także jego... ten, w którym urodził się 8000 lat temu, w wiosce nad jeziorem pod koniec neolitu, kiedy człowiek łowiecko-zbieracki żył w harmonii z hojną i szanowaną naturą.
Ten pierwszy tom poświęcony jest życiu Noama, syna wodza wioski Pannoam. Éric-Emmanuel Schmitt opowiada o codziennym życiu, obala uprzedzenia, wykopuje związki między ludzką naturą a naturą w tamtych czasach, pokorę relacji ze światem. "Podróż przez czas" to przede wszystkim powieść, która eksploruje epokę, zawsze zachowując więź z naszymi czasami. Dowiemy się z niej o neolicie znacznie więcej, niż moglbyśmy sobie wyobrazić, i to bez sekundy nudy. Życie na wsi, ograniczenia wodza, obowiązki małżeńskie, relacja ojciec-syn, znaczenie seksualności, pociąg zmysłowy, wspólne trudności, styl życia, uzdrowienie przez rośliny, moment, w którym "zabicie ojca" staje się konieczne, dorosłe decyzje, przekonania wobec Bogów. Na naszych oczach maszeruje cały świat, świat nie tak bardzo różniący się od naszego, a jednocześnie całkowicie przemieniony. W całej tej historii, której sercem jest intuicyjne współżycie między ludzką naturą a Naturą, jest to również kwestia sensu istnienia. Egzystencjalne i filozoficzne, zrozumiałe, logiczne pytania pojawiają się i odzwierciedlają nasze własne życie i sposób, w jaki je prowadzimy, sposób, w jaki traktujemy Matkę Ziemię. Człowiek jest źródłem tłumienia warunków własnego przetrwania i podobnie jak Noam aż do pierwszej klęski żywiołowej potopu, staje się świadomy upływu czasu. "Natura należała teraz do człowieka, który nie tylko skolonizował terytoria, ale zmonopolizował gatunki, rośliny lub zwierzęta, zgodnie ze swoimi potrzebami. (...) Mieszkając w środku życia, pozostaliśmy mijanymi gośćmi. Ta równość została złamana. Człowiek wierzył teraz, że jest ponad Naturą, którą przekształcał. Istniały teraz dwa światy: naturalny, ludzki. A drugi zaatakował pierwszego bezwstydnie.
Noam się nie starzeje. Uświadomi sobie swoją nieśmiertelność, gdy każda ukochana osoba zniknie. Zdobywa mądrość tego, który dużo żył, analizuje historię ludzi i ich odkrycia za pomocą "przypisów", które wyjaśniają, w jaki sposób ludzkość przechodzi od jednej praktyki do drugiej. W tych notatkach pojawiają się wielkie postacie, jak: Mozart, Melville, Einstein i inni. Ma nawet luksus przywrócenia prawdy o potopie, jak mówi Biblia. Te przypisy są żywymi wyprawami Noama w jego przyszłość. Czytelnik wie wtedy, że jego bohater ma jeszcze wiele do opowiedzenia... Éric-Emmanuel Schmitt zadaje pytanie o nieśmiertelność: dar czy brzemię? Podczas gdy Noam szuka tajemnicy życia dla innych, pracuje, aby odkryć tajemnicę śmierci dla niego. W kolejnych tomach rozwinie psychikę tego człowieka, który nie może umrzeć.
"Podróż przez czas" to wciągająca powieść. Postacie, które go zaludniają są charyzmatyczne. Zadawane pytania - roztropne. Éric-Emmanuel Schmitt jest urodzonym gawędziarzem, którego głos rezonuje przez długi czas. Emanuje z tego pierwszego tomu świadomością czasu, który przechodzi przez Noama, ale także ambicją opowiedzenia historii dzisiejszej ludzkości, jak nauka i postęp zastąpiły wierzenia i przepowiednie bogów. Ludzkie historie, historia ludzkości, każda epoka wydaje się mieć swój strach przed końcem świata. Być może dlatego, że wewnętrznie człowiek wie, że posunął się za daleko. "Ludzie przywracają wszystko do siebie. Wydarzenia się nie zdarzają, przytrafiają się im. Lepiej: nie przytrafiają się im, są dla nich przeznaczone. Nieszczęście, tak dotkliwe, jak oni cierpią, okazuje się być dla nich przesłaniem".
Powieść niezwykła, wciągająca i godna polecenia każdemu, kto lubi przywiązać się do swego bohatera.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eric-Emmanuel Schmitt, Raje utracone. Tom I: Podróż przez czas, tłum. Łukasz Műller, Wydawnictwo Znak Literanova, Kraków 2022.