LITERATURA DO POZNANIA – PRETEKSTY 2025

 
SPOTKANIE AUTORSKIE ELŻBIETY JUSZCZAK I IGORA FRENDERA W GNIEŹNIE (03.09.2025, „Cukiernia Dzieńkowscy”)

 Od lewej: Dawid Jung, Elżbieta Juszczak, Igor Frender, Irmina Kosmala (fot. Romana Cegielna Szczuraszek)

Literatura zaczyna się tam, gdzie dwa światy spotykają się w jednym słowie…

Wyobraźmy sobie to spotkanie jako żywe skrzyżowanie dwóch światów literackich, które na pierwszy rzut oka zdają się od siebie odległe, a jednak w dialogu nabierają fascynującej głębi.

Elżbieta Juszczak – poetka, pisarka, dziennikarka, reportażystka, z uważnym spojrzeniem badaczki – w środowy wieczór wprowadziła gnieźnieńską publiczność w przestrzeń swojej literatury, gdzie codzienność staje się tworzywem do pytań o kondycję człowieka. Jako wykładowczyni i dziennikarka posiadła dar precyzyjnego formułowania myśli, ale w Biednej Małej C. (2024) odsłoniła się przede wszystkim jako opowiadaczka historii pełnych kruchości, nieprzystawalności, bólu i ironii losu. Podczas spotkania mówiła o tym, że pisanie jest dla niej próbą ratowania świata, którego się doświadczyło, ale i walką z jego powierzchownością. Jej słowa brzmiały jak dobrze skomponowane frazy – oszczędne, a zarazem dotkliwie trafne.

Obok niej zasiadł Igor Frender – poeta, pisarz, dramaturg, dr na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Jego najnowsza książka Stosunek nietowarzyski – dwie akcje teatralne (2024) została przyjęta z entuzjazmem jako odważny, nietypowy eksperyment literacki. Podczas rozmowy Frender nie ukrywał, że praca przy fotelu dentystycznym nauczyła go precyzji i cierpliwości – cech, które przekłada na dramaturgię. Z humorem i swadą opowiadał o swoich bohaterach, którzy „zawsze gdzieś się rozjeżdżają, zamiast spotkać w punkcie wspólnym”. Jego wypowiedzi pełne były przewrotności, ironii i inteligentnej gry ze słuchaczami.

Publiczność miała poczucie uczestnictwa w czymś więcej niż literackim wieczorze, bowiem była to konfrontacja dwóch temperamentów: refleksyjnego, analitycznego głosu Elżbiety Juszczak i zadziornej, błyskotliwej narracji Igora Frendera. Spotkanie nie tyle zestawiało ich twórczość, co pozwalało zobaczyć, jak literatura wyrasta z odmiennych doświadczeń – akademickiego i medycznego, a mimo to prowadzi do wspólnego pola, jakim jest odkrywanie człowieka w jego słabościach, komizmach i paradoksach.

Wieczór zakończył się pytaniami, w których słuchacze dopytywali o twórcze inspiracje artystów, rolę absurdu w dramatach Igora i o to, jak literackie światy bohaterów wpływają na życie samych twórców. Oboje autorzy pozostawili odbiorców z wrażeniem, że literatura jest miejscem nieustannego eksperymentu i że najlepiej smakuje wtedy, gdy rodzi się z ryzyka.

„Światłoczułe słowa” – poezja i sztuka w inspirującym dialogu

Tego samego wieczoru w „Cukierni Dzieńkowscy” otwarto wyjątkową wystawę „Światłoczułe słowa”, która łączy w sobie poezję i sztuki wizualne. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był dyrektor BPMG – Piotr Wiśniewski, który zaprosił mnie do współpracy w niniejszym projekcie.

Podczas wydarzenia zaprezentowanych zostało 12 wierszy poetów związanych z Kuźnią Literacką, do których twórcy z Poznańskiego Związku Artystów Plastyków, pod kierunkiem Pani Ewy Gbiorczyk, przygotowali artystyczne interpretacje (Joanna Bobrzyk, Ewa Buksalewicz-Moskal, Agnieszka Czerwińska, Agata Dutkiewicz, Ewa Gbiorczyk, Danuta Owczarek, Dariusz Plasota, Bożena Ratyńska, Maria Silska, Danuta Surdyk).

Podczas wystawy mogliśmy zauważyć, że każdy niemal obraz wchodzi w dialog z wierszem, czasem dopowiadając jego treść, czasem stając się prowokującym komentarzem, a innym razem otwierając nowe perspektywy interpretacyjne. Dzięki temu zwiedzający mieli okazję obserwować niezwykłe spotkanie słowa i koloru, w którym oba dzieła wzajemnie się dopełniają.

W otwarciu wystawy uczestniczyli  goście festiwalu.

Warto dodać, że wystawa „Światłoczułe słowa” pozostaje dostępna dla publiczności przez cały czas trwania festiwalu, a także i po jego zakończeniu  - do końca września w Bibliotece Publicznej Miasta Gniezna przy ul. Staszica, zapraszając do refleksji, odkrywania nowych znaczeń i doświadczania poezji w niecodziennej, wizualnej formie.

Podczas wystawy można przeczytać wiersze następujących poetów:

1. JANUSZA DRZEWUCKIEGO
2. IGORA FRENDERA
3. LECHA M. JAKÓBA (ś.p.)
4. DAWIDA JUNGA
5. ELŻBIETY JUSZCZAK
6. DAGMARY KACPEROWSKIEJ
7. SŁAWOMIRA KRZYŚKI
8. KRZYSZTOFA KUCZKOWSKIEGO
9. SŁAWKA KUCZKOWSKIEGO (ś.p.)
10. KRZYSZTOFA MYSZKOWSKIEGO
11. ROMANY CEGIELNEJ SZCZURASZEK
12. TERESY TOMSI

W tym miejscu pragniemy złożyć gorące podziękowania zaproszonym gościom festiwalu – Elżbiecie Juszczak i Igorowi Frenderowi – a także Pani Ewie Gbiorczyk za pomoc w realizacji tego artystycznego przedsięwzięcia.

                                                                                                        Irmina Kosmala, Dawid Jung

Elżbieta Juszczak ze swoim uczniem - spotkanie po latach